Chuyển hướng chiến lược, đưa hoạt động khoa học công nghệ đi vào thực chất

Hội thảo diễn ra tại Hội trường Khoa Dược với sự tham dự của GS.TS. Nguyễn Trung Kiên, Hiệu trưởng, PGS.TS. Nguyễn Văn Lâm, Phó Hiệu trưởng, cùng đại diện Ban Giám đốc Bệnh viện Trường và lãnh đạo các Khoa, Phòng, Trung tâm.

Bức tranh toàn cảnh về hoạt động Khoa học công nghệ

Phát biểu khai mạc, PGS.TS. Nguyễn Văn Lâm, Phó Hiệu trưởng nhà trường nhấn mạnh hội nhập quốc tế không còn là lựa chọn mà là yêu cầu cấp thiết. Đây là "đòn bẩy" để giảng viên, học viên tiếp cận tri thức mới, rút ngắn khoảng cách về công nghệ và tài chính với thế giới.

Tại hội thảo, các đại biểu đã nghe 04 báo cáo tham luận trọng tâm, phản ánh bức tranh toàn cảnh về hoạt động khoa học công nghệ (KHCN) của nhà trường:

Trong báo cáo đầu tiên, TS. Bùi Quang Nghĩa, Phó trưởng Phòng KHCN đã tổng kết tình hình tổ chức hội nghị, hội thảo khoa học năm 2025. Theo TS. Nghĩa, năm 2025 là một năm bùng nổ về số lượng với 198 sự kiện được tổ chức, tạo ra môi trường sinh hoạt học thuật sôi nổi. Tuy nhiên, vẫn còn những tồn tại trong công tác quản lý, quy trình tổ chức và vì vậy cần có sự quy hoạch lại để tránh sự dàn trải, lãng phí nguồn lực. Nhân dịp này, thay mặt Phòng KHCN, TS. Nghĩa đã trình bày dự thảo quy định hỗ trợ người tham dự Hội nghị, hội thảo khoa học trong nước và Quốc tế nhằm xin ý kiến các đại biểu, từ đó tạo hành lang pháp lý thuận lợi hơn cho giảng viên, sinh viên.

PGS.TS. Lê Minh Hoàng, Trưởng Khoa Y học Cổ truyền mang đến hội thảo tham luận “Chia sẻ kinh nghiệm tổ chức Hội nghị, hội thảo khoa học và đề xuất giải pháp cho năm 2026”. Trong bài tham luận của mình, PGS. Hoàng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn chủ đề hội thảo theo nhu cầu xã hội, tăng cường truyền thông, chủ động tìm kiếm các nguồn tài trợ xã hội hóa. TS. Hoàng cũng đề xuất nhà trường cần tập trung đánh giá về chất lượng Hội thảo hơn là về số lượng. Đồng thời đơn giản hóa quy trình tổ chức hội thảo và cần cơ chế đặc thù cho các hội thảo có chất lượng.

PGS.TS. Lê Minh Hoàng trình bày báo cáo “Chia sẻ kinh nghiệm tổ chức Hội nghị, hội thảo khoa học và đề xuất giải pháp cho năm 2026”.

Tiếp nối chương trình là những chia sẻ tâm huyết từ TS. Thái Thị Ngọc Thúy, Trưởng Bộ môn Y học Gia đình, Khoa Y về kinh nghiệm hợp tác nghiên cứu quốc tế. Diễn giả đã chia sẻ những bài học quý giá trong việc vượt qua rào cản ngôn ngữ và khác biệt văn hóa. TS. Thúy khẳng định, chìa khóa để duy trì mối quan hệ hợp tác bền vững chính là thái độ làm việc chuyên nghiệp, sự minh bạch và cam kết chất lượng trong từng dự án chung với đối tác nước ngoài.

Khép lại phần tham luận, PGS.TS. Nguyễn Thị Ngọc Vân, Trưởng Phòng KHCN đã trình bày báo cáo về “Thực trạng công bố khoa học trên tạp chí quốc tế”. Số liệu thống kê giai đoạn 2021–2025 cho thấy Trường Đại học Y Dược Cần Thơ đã có những bước tiến dài trên bản đồ học thuật quốc tế. Nếu như năm 2021, toàn trường chỉ có 80 bài báo quốc tế, thì đến tháng 11/2025, con số này đã chạm mốc 258 bài, tương ứng mức tăng trưởng hơn 320%.

Tuy nhiên, PGS. Vân nhấn mạnh, đã đến lúc Nhà trường cần chuyển dịch sự quan tâm từ "số lượng" sang "chất lượng". Thực tế cho thấy, dù số lượng bài báo tăng nhanh, nhưng tỷ lệ các công trình được đăng trên các tạp chí thuộc nhóm Q1, Q2 (nhóm tạp chí uy tín nhất theo xếp hạng Scimago/WoS) vẫn chưa tương xứng với tiềm năng. Một số công bố vẫn còn nằm ở các tạp chí có chỉ số ảnh hưởng (Impact Factor) thấp hoặc chưa có độ nhận diện cao trong cộng đồng khoa học chuyên ngành. Đồng thời số lượng công bố quốc tế có sự không đồng đều giữa các khoa, tập trung vào một số cá nhân.

Đại diện Phòng KHCN cũng đưa ra những cảnh báo cụ thể về vấn nạn "tạp chí săn mồi" (predatory journals) và tạp chí giả mạo (hijacked journals) và cách phân biệt. PGS.TS. Nguyễn Thị Ngọc Vân khuyến nghị giảng viên cần thận trọng, tra cứu kỹ chỉ số ISSN, kiểm tra website của tạp chí trên các hệ thống cơ sở dữ liệu uy tín (Web of Science, Scopus, DOAJ)…

Để thích ứng với giai đoạn hội nhập sâu rộng, báo cáo đã vạch ra Định hướng phát triển KHCN giai đoạn 2026 – 2030 với tư duy chiến lược hoàn toàn mới, tập trung vào xác định hướng nghiên cứu mũi nhọn với các trụ cột chính:

1. Phát triển sản phẩm ứng dụng và chuyển giao: Nghiên cứu không được nằm trên giấy. Định hướng mới yêu cầu các đề tài phải hướng tới việc tạo ra sản phẩm KHCN cụ thể (quy trình kỹ thuật, phát triển các dạng chế phẩm từ nguồn dược liệu bản địa,….) có khả năng thương mại hóa và chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp hoặc hệ thống y tế.

2. Nghiên cứu tích hợp phục vụ cộng đồng: Khoa học phải vị nhân sinh. Các nghiên cứu sẽ được khuyến khích tích hợp với nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe cộng đồng, giải quyết các mô hình bệnh tật và vấn đề sức khỏe cấp thiết của người dân khu vực ĐBSCL.

3. Ứng dụng công nghệ tiên tiến và chuyển đổi số: Đẩy mạnh việc ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI), Big Data trong nghiên cứu y dược, đồng thời số hóa toàn bộ quy trình quản lý khoa học để tiệm cận với chuẩn mực quốc tế.

Theo PGS. Vân, để hiện thực hóa chiến lược này, Nhà trường dự kiến phân bổ chỉ tiêu bài báo quốc tế năm 2026 cụ thể cho các khoa. Các chỉ tiêu này cũng được gắn chặt với từng chức danh nghề nghiệp, trong đó Giáo sư, Phó Giáo sư và Tiến sĩ sẽ có định mức bắt buộc cao hơn, đồng thời đặt ra yêu cầu mới về việc thu hút nguồn kinh phí từ các quỹ quốc tế và tổ chức phi chính phủ.

Nhìn thẳng vào những "nút thắt"

Phiên thảo luận diễn ra sôi nổi với nhiều ý kiến đóng góp thiết thực nhằm gỡ vướng cho hoạt động nghiên cứu. Về vấn đề tài chính, ThS. Võ Nhật Ngân Tuyền, Trưởng phòng Tài chính Kế toán cho biết Nhà trường đã dành nguồn lực lớn cho KHCN (khoảng 5% nguồn thu), song đề nghị các đơn vị cần đầu tư có trọng tâm, ưu tiên chất lượng.

Liên quan đến thủ tục hành chính, TS. Phan Thị Luyện, Phó Chánh Văn phòng và PGS.TS. Trương Nhựt Khuê, Trưởng khoa Răng Hàm Mặt đồng quan điểm về việc cần đơn giản hóa quy trình. Các đại biểu kiến nghị tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong xét duyệt hồ sơ và linh hoạt trong cơ chế thanh quyết toán (như chấp nhận báo cáo bằng hình ảnh) để giảm tải gánh nặng giấy tờ cho nhà khoa học.

Thay đổi tư duy quản trị, hướng tới thực chất

Phát biểu tổng kết hội thảo, GS.TS. Nguyễn Trung Kiên, Hiệu trưởng nhà trường khẳng định KHCN, Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số hiện là những trụ cột được Đảng và Nhà nước quan tâm đầu tư phát triển. GS. Kiên đánh giá cao nỗ lực của Phòng KHCN trong việc thống kê, phác họa bức tranh toàn cảnh, làm cơ sở thực tiễn để Nhà trường nhìn nhận lại chặng đường đã qua và có những điều chỉnh chiến lược kịp thời.

Trên cơ sở đó, GS. Kiên đã đưa ra những chỉ đạo quyết liệt nhằm chấn chỉnh và tái cấu trúc hoạt động nghiên cứu. Theo đó, yêu cầu Phòng KHCN rà soát và định nghĩa lại rõ ràng các khái niệm về Hội nghị, Hội thảo, Seminar, Workshop... để áp dụng thống nhất. Về phân cấp tổ chức, Nhà trường chủ trương các Bộ môn sẽ tập trung thực hiện hình thức sinh hoạt khoa học chuyên môn, không tổ chức Hội thảo khoa học cấp Bộ môn để tránh sự dàn trải, manh mún. Việc tổ chức các hội nghị, hội thảo cấp Trường và các đơn vị lớn cần được đánh giá hiệu quả thực chất, tránh tình trạng "chạy theo phong trào". Về tài chính, các đơn vị cần đẩy mạnh xã hội hóa, đặt mục tiêu thu hút tài trợ và tăng nguồn thu từ đào tạo liên tục (CME), giảm sự phụ thuộc hoàn toàn vào ngân sách Nhà trường.

Cùng với đó, các Phòng chức năng (KHCN, Tổ chức nhân sự, Công tác người học, Văn phòng...) cần phối hợp xây dựng quy trình quản lý trực tuyến. Việc đăng ký tổ chức hội thảo hay cử nhân sự đi báo cáo quốc tế cần được thực hiện trên nền tảng số, thay thế quy trình phê duyệt thủ công rườm rà, đảm bảo sự nhanh chóng, thuận tiện nhưng vẫn tuân thủ chặt chẽ quy định tài chính.

Về định hướng nghiên cứu, GS. Kiên giao nhiệm vụ cấp bách cho các Khoa phải hoàn thiện và nộp về Trường biên bản họp Hội đồng Khoa về định hướng nghiên cứu khoa học giai đoạn 2026 - 2030 ngay trong tuần tới. Đây sẽ là căn cứ then chốt để Nhà trường phê duyệt danh mục đầu tư trọng điểm.

Đối với hoạt động hợp tác quốc tế, các đoàn công tác bắt buộc phải mang theo định hướng nghiên cứu của đơn vị để quảng bá đồng thời chủ động đề xuất, "đặt hàng" đối tác, khắc phục tình trạng thụ động trong thiết lập dự án hợp tác.

Đối với hoạt động công bố quốc tế, GS. Kiên khẳng định sẽ đưa chỉ tiêu công bố quốc tế vào KPI đánh giá hiệu quả công việc hàng năm. Quy định này sẽ áp dụng mức công bố bắt buộc đối với đội ngũ giảng viên theo học hàm, học vị.

“Hy vọng rằng trong thời gian tới hoạt động KHCN sẽ đi vào chiều sâu, hiệu quả thiết thực hơn, mang lại nhiều giá trị tích cực hơn cho nhà trường” – GS. Kiên nhấn mạnh.

Một số hình ảnh tại Hội thảo:

Phòng KHCN